Có hai kiểu phê bình tác phầm lịch sử. Nghệ thuật của việc đọc ở các cấp độ trên sơ cấp thể hiện qua những câu hỏi đúng và có trật tự. Độc giả không chỉ đơn giản đi theo lập luận của tác giả mà phải đối diện với chúng để đi đến sự đồng ý hay bất đồng với tác giả.
Theo quan sát của họ (không dùng kính viễn vọng), dường như các thiên thể chỉ thay đổi vị trí, chúng dường như không sinh ra và cũng không mất đi như cây cỏ hay muông thú, chúng cũng không thay đổi về kích thước và chất lượng trong khi tất cả các vật thể trên trái đất đều thay đổi về nhiều khía cạnh chứ không phải chỉ về vị trí. Đây có thể là bước khó nhất trong đọc đồng chủ đề. Và độc giả thường mong muốn được chia sẻ suy nghĩ với người anh hùng đó.
Đây là giai đoạn thứ ba trong quá trình đọc phân tích, và cũng có những quy tắc tương tự hai giai đoạn trước. Đò là khi bạn gấp sách lại sau khi đã đọc và suy ngẫm hết khả năng của mình, bạn bỗng nghi ngờ cuốn sách còn có những điều bạn chưa hiểu hết. Đối với họ, bách khoa toàn thư đơn giản chỉ là tất cả những tri thức mà một người có học nên biết.
Điều này rất dễ nhận ra. Chúng tôi mới chỉ ra rằng, khi chạm đến một vấn đề nào đó, không chỉ có một quyển sách nói về nó. Lý trí là nguồn gốc sức mạnh giúp con người đưa ra ý kiến tán thành.
Nhưng đây lại là điều cần thiết mỗi khi bạn đọc phân tích một tác phẩm nào đó. Đây chính là điều mà ta thường gọi là có công mài sắt có ngày nên kim. Mục đích là để nắm tổng quát cấu trúc của cuốn sách, giống như việc bạn xem bản đồ đường phố trước khi bắt đầu một cuộc hành trình.
Giai đoạn đầu tiên gọi là sẵn sàng đọc. Tác giả Galileo trong tác phẩm Two New Sciences (Hai ngành khoa học mới) đã nói về việc minh hoạ bằng các kết luận thử nghiệm rút ra từ phương pháp chứng minh kiểu toán học. Ví dụ, khi ta muốn đọc một tài liệu nào đó nhưng nó lại được viết bằng tiếng nước ngoài mà ta không thạo lắm.
Bên cạnh đó, mặc dù những cuốn sách này thường mang tính thơ ca hơn là thảo luận hay triết lý, nhưng chúng chính là loại sách lịch sử đặc biệt. Ví dụ cuốn Essay Concerning Human Understanding (Luận bàn về hiểu biết của con người) của Locke đưa ra đều gắn liền với kinh nghiệm mà người nào cũng có thông qua hoạt động của hệ thần kinh. Nhiều người lớn cũng cảm thấy hấp dẫn, muốn tham gia vào các khoá học đọc cấp tốc nhằm giúp họ hiểu nhiều hơn những gì mình đọc, cũng như tăng tốc độ đọc.
Khi không có những cố gắng này, hầu hết độc giả sẽ không ý thức được mình đã bỏ lỡ những gì trong tác phẩm. Nếu trong sách có lập luận, bạn phải biết lập luận nằm ở đâu và có thể tóm gọn chúng lại. Thứ nhất, bạn cần phải thừa nhận những cảm xúc mình đưa vào quá trình lập luận, hoặc phát sinh trong quá trình đó.
Một lập luận có thể được diễn đạt bằng một câu phức, hoặc bằng một số câu trong một đoạn văn, hoặc trùng với một đoạn. Điển hình là các tác phẩm của Euclid, trong đó mỗi từ quan trọng ông sử dụng chỉ giới hạn với một nghĩa duy nhất. Nếu không thể nhận ra những cách diễn đạt khác nhau của cùng một nhận định, hoặc không thể đưa ra một cách diễn đạt tương ứng để chứng minh là mình hiểu nhận định đó, tức là bạn không hiểu nghĩa của câu.
Tuy nhiên, một từ đa nghĩa vẫn có thể được sử dụng với một nghĩa duy nhất tại một thời điểm cụ thể. Nghệ thuật sử dụng từ điển quan trọng ở chỗ bạn biết nên đặt câu hỏi nào về từ và làm cách nào để tìm ra câu trả lời. Sự khác biệt rõ nhất có liên quan đến mục đích sáng tác của hai thể loại sách này là tác phẩm mô tả thường chuyển tải kiến thức mà độc giả có thể đã có hoặc chưa có.