Nhưng bản chất củatính nầy là duy nhất . Tình cảm bây giờ bị cuốn bởi những hình ảnh thiết thực hơn, tế nhị hơn và náo động tận đáy tâm hồn. Nên cởi mở những khôn ngoan.
Những bà mẹ biết nói ngọt ít có con trai làm biếng. Giữa cuộc giao tế xã hội, bạn gái không phải chủ trương giả dối nhưng ưa làm cho các việc ra phiền toái. Mà riêng về mặt lý trí, tôi phải công bằng nhận sự ưu thắng của họ.
Lối sống xã hội nhất là lối sống tâm hồn của hai phái khác nhau: bạn gái ưa tỷ mỷ, chi tiết, tình cảm tế nhị, bạn trai thích đại cương, bước lẹ từ ái tình sang nhục tình. Lắm lúc họ cũng thất vọng vì bị bội bạc kiểu Nã Phá Luân si tình chạy say mê theo Joséphine mà cô nầy không yêu lại để bán quả tim cho chàng Charles. Không có gì họ lưu tâm bằng kiếm được miếng ăn manh mặc và ở yên thân.
Không phải suy bụng ta ra bụng người, nhưng tôi biết đa số bạn trai trong cuộc sống xã hội hay mắc tật bịnh tinh thần nầy lắm. Tất cả những tài năng nầy bắt họ lắm lúc trở về những thinh lặng nội tâm để suy nghĩ, hồi cố, tạo nên những hình ảnh hay mơ mộng ước ao. Nổi một mụn bọc, mặt lớn mặt nhỏ, họ nghe khổ làm sao.
Nằm trong huấn lệnh nầy một trách vụ cao cả được ủy thác cho bạn trai. Tất cả những tâm tình, ý tưởng gì đến trong nội tâm họ là họ nghe cần bộc lộ cho bất cứ ai, lúc nào và nơi nào. Quan sát kỹ người ta thấy tâm hồn họ có lúc như sa mạc vắng, có lúc âm u như rừng thẳm, có lúc náo động như biển ba đào.
Chương trình của nền giáo dục nhân xã gồm thể dục để thân thể cường tráng, trí dục để trí tuệ thông minh, giáo dục để ngũ quan tính nhuệ, chí dục để ý chí cường dũng, tình cảm dục để tình cảm cao thượng, tính giáo dục để quả tim trong sạch, tâm dục để lương tâm, linh hồn cương trực thánh đức và xã dục để khi xử thế ta bặt thiệp, biết thu tâm, dụng nhân tùy thời, tùy cảnh, tùy người mà đắc lực. Hãy nỗ lực đấu tranh với các cám dỗ của quỷ dâm dục. Xét về mặt chương trình tình yêu của thượng đế thì họ là một tạo vật do lòng yêu mến vô bờ bến của Người.
Người ta thấy họ lố bịch, quá trớn, nông nỗi làm sao ấy. Còn ăn cơm xong chất chén đũa lại. Tôi mượn lời nầy của J.
Kẻ viết mấy dòng nầy đã có lần chê một số người là hủ lậu mà bây giờ đang bị bạn lùa vào khối lỗi thời. Và đến tuổi trưởng thành, họ cũng giữ các quái tật ấy, họ chỉ đổi việc thôi tinh thần kỳ dị vẫn còn. Nhiều lúc họ thành thực lắm nhưng vẫn không được tin bởi lẽ đơn sơ là vì bao lần trước vô tình nói lố những điều sai sự thật.
Nhưng phần đông bạn trai tự cao không phải vì họ ý thức mình cao cả để khinh người: họ tự cao chỉ vì tự trọng thôi. Đa số bạn trai thì quảng đại lắm, nhưng đừng tưởng ai cũng tốt bụng. Nếu bước vào những chủng viện hay nam tu viện công giáo rồi tưởng tượng một tâm hồn bạn trai vô tín ngưỡng sai lạc với một tâm hồn bạn trai tĩnh tu ta thấy có bao nhiêu khác nhau.
Đọc hạnh các thánh công giáo, gương danh nhân thế giới ta thấy bao nhiêu gương người nam tỏ ra có ý chí phi thường nhất là khi ý chí ấy được đượm ơn thánh của Thượng đế. Có kẻ tưởng mình mang một chứng bệnh gì quái gở do những tư tưởng ô uế xác thịt. Về cảnh sống đời sau, về kinh nghiệm họ cười nhạo.